Liturgia Niedzieli Zmartwychwstania, zwanej również Wielką Niedzielą, stanowi kulminacyjny moment Triduum Paschalnego i całego roku liturgicznego. Jej centrum stanowi radosne orędzie o zmartwychwstaniu Chrystusa – zwycięstwie życia nad śmiercią, światła nad ciemnością, miłości nad grzechem. Kościół głosi w tym dniu fundamentalną prawdę wiary: Chrystus prawdziwie zmartwychwstał – alleluja!
W Polsce liturgia tej uroczystości rozpoczyna się zazwyczaj uroczystą Mszą rezurekcyjną, odprawianą nad ranem, o wschodzie słońca. Poprzedza ją procesja rezurekcyjna z Najświętszym Sakramentem, która symbolicznie ogłasza światu, że grób jest pusty, a Chrystus żyje. Procesja ta, nierzadko odbywająca się przy dźwięku dzwonów i śpiewie „Wesoły nam dzień dziś nastał”, jest publicznym świadectwem paschalnej radości Kościoła.
Msza Święta Zmartwychwstania charakteryzuje się podniosłą i radosną atmosferą. Kapłan nosi szaty w kolorze białym lub złotym, a świątynia – przystrojona świeżymi kwiatami – rozbrzmiewa radosnym śpiewem „Chwała na wysokości Bogu”, który po raz pierwszy od Wielkiego Czwartku znów rozlega się w pełni uroczystej formy. Alleluja, uroczyście odśpiewane przed Ewangelią, powraca po ciszy Triduum i wybrzmiewa jako triumfalny hymn nowego życia.
Liturgia Słowa przedstawia relację Ewangelii o pustym grobie i pierwszych świadkach Zmartwychwstałego. Czytania i psalmy akcentują wypełnienie się Bożych obietnic oraz nadzieję życia wiecznego, jaka płynie z Paschy Chrystusa.
Szczególnie bogata jest Liturgia Wigilii Paschalnej, która poprzedza Niedzielę Zmartwychwstania i otwiera ją w sensie liturgicznym. Rozpoczyna się ona w Wielką Sobotę po zmroku i zawiera cztery główne części:
- Liturgia Światła – poświęcenie ognia i zapalenie paschału, symbolu Zmartwychwstałego Chrystusa, który rozprasza mroki grzechu i śmierci.
- Orędzie Paschalne (Exsultet) – uroczysty śpiew będący pochwałą światła i zwycięstwa Chrystusa; to jeden z najstarszych hymnów chrześcijańskich, wywodzący się z pierwszych wieków Kościoła.
- Rozbudowana Liturgia Słowa – opowieść o historii zbawienia: od stworzenia świata, przez wyjście Izraela z Egiptu, aż po Ewangelię o zmartwychwstaniu.
- Liturgia Chrzcielna – błogosławieństwo wody chrzcielnej i udzielenie chrztu katechumenom (jeśli są obecni); wierni odnawiają swoje przyrzeczenia chrzcielne, a celebrans kropi zgromadzonych wodą święconą, przypominając o łasce sakramentu, przez który zostaliśmy zanurzeni w śmierć Chrystusa i razem z Nim zmartwychwstaliśmy do nowego życia.
Całość kończy się Eucharystią, w której wspólnota wierzących spotyka się ze Zmartwychwstałym Panem obecnym w sakramencie Jego Ciała i Krwi.
Wymiar duchowy i symboliczny
Pascha Chrystusa to nie tylko wydarzenie historyczne, ale żywa rzeczywistość, w której wierni uczestniczą przez wiarę i sakramenty. Radość Niedzieli Zmartwychwstania stanowi zwieńczenie i owoc dramatycznych wydarzeń Wielkiego Tygodnia. To odpowiedź Boga na cierpienie i śmierć – odpowiedź, która przynosi nowe życie.
W polskiej tradycji wielkanocnej liturgia łączy się także z życiem rodzinnym – śniadanie wielkanocne, spożywane po rezurekcji, ma głęboki duchowy wymiar. Jest kontynuacją uczty paschalnej, znakiem wspólnoty i dziękczynienia za dar zbawienia. Pokarmy poświęcone w Wielką Sobotę, spożywane z radością i wdzięcznością, przypominają o obfitości życia, które przynosi Chrystus.